Bugüne kadar Tanrı Dağları’nda yapılan tarihi ve arkeolojik araştırmalar, bu coğrafyanın Eski ve Orta Çağlar boyunca önemli bir merkez olduğunu göstermektedir. İnci gibi dizilmiş kurganlar, heykeller, petroglifler, yazıtlar, şehirler ve buralardaki mimari yapı kalıntıları, ve daha pek çok arkeolojik kalıntı, Tanrı Dağları’nın tüm vadilerinde bulunabilir. Belgeleme işlemleri ve araştırmalar 19. yüzyılın sonlarında başlamış olup, günümüze kadar devam etmektedir. Bilim alanındaki gelişmeler, tarihi ve arkeolojik mirasın incelenmesinde artık disiplinler arası araştırmaların önünü açtı. Örneğin, tarihi ve arkeolojik anıtların bulunması ve belgelenmesi için GIS (Coğrafi Bilgi Sistemi) teknolojisi; anıtların dönemini belirlemek için C14 analizi; eski insanların DNA çalışmalarında izotop analizi; genetik, botanik, paleozoolojik ve antropolojik çalışmalar, eski toplumlar hakkında kapsamlı ve ayrıntılı bilgiler edinmemize yardım ediyorlar.
Üniversitemizin rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan’ın inisiyatifiyle ve desteğiyle kurulan Avrasya Tarih, Dil ve Arkeoloji Araştırma Enstitüsü, atalarımızın tarihi ve kültürel mirasını disiplinler arası yöntemlerle inceleyerek bilim insanlarına ve kamuoyuna tanıtmayı amaçlamaktadır.
Prof. Dr. Kubatbek TABALDİYEV